Module 5. De S van EPOS

14 en 15 januari 2025 | 13 en 14 januari 2026

Samenleving en Sustainability (Duurzaamheid)

“Wij geloven dat de speciale bijdrage die Afrika  de wereld op de lange termijn te
bieden heeft, zich zal afspelen op het gebied van menselijke relaties.
De grote wereldmachten hebben dan misschien wonderen verricht door de wereld
een industrieel en militair aanzien te geven, het grote geschenk komt nog altijd
uit Afrika: de wereld een menselijker gezicht geven”.
Steve Biko, 1970, politiek activist, die stierf voor waar hij in geloofde….

Focus
Door congruent en vanuit compassie te handelen, beïnvloed je niet alleen je kleine
directe omgeving, maar met de impact van je interventies zelfs de wereld om je heen.
In deze laatste module staat de vraag centraal: “Hoe kan ik als mens, manager,
directeur, teamleider, regeringsfunctionaris of buurtorganisator een volstrekt unieke
bijdrage leveren aan de maatschappij, die tegelijkertijd aansluit bij wat de
omgeving, samenleving, aarde echt nodig heeft?”

Dit vereist een integrale kijk op samenwerken en samenleven.

Ochtendprogramma

Aartsbisschop Desmond Tutu zei op de sterfdag van Mandela: “Madiba zou niet gewild hebben, dat we hem zouden vereren als een stenen standbeeld. Hij zou willen dat we zijn mensvisie en grondhouding voorleven en voortleven: Living the legacy! En wel in de spirit van Ubuntu: Ik ben omdat wij zijn en wij ... zijn de AARDE! André Nijhof, hoogleraar Sustainability aan de Nyenrode Universiteit en Annette Nobuntu Mul, founder van Ubuntu Society, willen graag eenieder oproepen om Deelgever te worden van onze samenleving en Aarde.

14 januari 2025 Module S1: Samenleving en duurzaamheid o.l.v. Prof. Dr. André Nijhof is hoogleraar Duurzaam ondernemen en Stewardship aan de Nyenrode Business Universiteit. Andre behaalde zijn doctoraat aan de Universiteit van Twente. Hij is oud-voorzitter van het Netwerk Bedrijfsethiek Nederland (NBN) en was projectleider in het nationale onderzoeksprogramma naar maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) in Nederland. Hij heeft veel gepubliceerd in internationale tijdschriften zoals Journal of Business Ethics, Corporate Governance en Leadership and Organizational Development Journal. Sinds 2007 is André werkzaam bij Nyenrode Business Universiteit, was hij hoofddocent en directeur van de voltijdse Master of Science in Management en is hij sinds januari 2016 benoemd tot hoogleraar. Naast zijn werk op Nyenrode is André gasthoogleraar bij de UN mandated University for Peace (Costa Rica).

André Nijhof

De vraagstukken die bij duurzaamheid centraal staan gaan over gemeenschappelijke belangen. Met z’n allen hebben we er belang bij dat de aarde niet teveel opwarmt, dat solidariteit geborgd is in een samenleving, dat we de grondstoffen niet op gebruiken, etcetera. Echter, het is niet eenvoudig om deze gemeenschappelijke belangen op te pakken indien een economie gericht is op eigenbelang. Toch zijn er ook in de economie volop voorbeelden waar het wel lukt. Dat begint echter met personen die beseffen dat we verbonden zijn met elkaar. Ik ben omdat wij zijn. Vanuit die grondhouding bewijzen talloze leiders dat het weldegelijk mogelijk is om duurzaamheid invulling te geven.

André is hoogleraar Sustainable Business & Stewardship aan Nyenrode Business Universiteit. Hij verzorgt executive onderwijs zoals de MVO Expeditie, verzorgt in-company programma’s zoals Frontrunners in Stewardship en leidt onderwijsvakken over duurzaamheid en innovatie in de BSc, MSc, MBA en governance programma’s van Nyenrode. Dit onderwijs bouwt voort op zijn onderzoek naar duurzame markttransformatie en de wijze waarop koplopers maatschappelijk commitment verankeren in de kernprocessen van een organisatie.

Middagprogramma:

Module S1 van epoS: Samenleving en Sustainability.
Ubuntu Intervisie o.l.v. Annette Nobuntu Mul

Ubuntu Intervisie

Een inclusieve kijk op samen-werken en samen-leren

If you want to go fast, walk alone.
If you want to go far, walk together.  
- Nelson Mandela

Artikel over Ubuntu Intervisie

De waarde en het belang van intervisie en toch…..

Intervisie, of collegiale consultatie, is een gestructureerde aanpak waarmee in korte tijd heel diverse doelstellingen behaald worden. Door regelmatig te werken met Intervisie wordt de onderlinge steun binnen de groep groter, wordt de professionaliteit van individuen en teams verder ontwikkeld en geven mensen samen vorm aan een congruente en ‘lerende’ organisatie. Door goede Intervisiebijeenkomsten voelen mensen zich individueel gesteund in de hobbels en bobbels die zij in de praktijk van alledag tegenkomen. Daarnaast ervaart iedereen aan den lijve dat vragen en problemen potentiële kansen zijn om als team en organisatie te ontwikkelen. Dit bevordert de kwaliteit en zinvolheid van het werk, het werkplezier en vermindert het percentage ziekteverzuim. De meeste mensen hebben al goede ervaringen met verschillende Intervisiemethoden. Die verschillende methodes zijn voorhanden en vrij makkelijk te raadplegen. Ook is het niet heel moeilijk om de waarde en het belang ervan op de werkplek te beargumenteren. En toch……. zien we in de praktijk dat weinig intervisiegroepen een lang leven beschoren zijn. Men start met veel enthousiasme, maar na verloop van tijd komt de klad erin. De deelnemers ervaren steeds minder het nut van de bijeenkomsten.

• Soms doordat de onderwerpen te weinig diepgaand behandeld worden en men er in het algemeen te weinig nieuws leert.
• Soms omdat er gewoontes ontstaan die moeilijk te doorbreken zijn. De Intervisiegroep lijkt dan meer op ’n gezellig koffiekransje of op een plek waarin men elkaar de loef afsteekt met slimme, slimmere en slimste oplossingen.
• Soms omdat de besproken antwoorden en oplossingen te weinig bruikbaar zijn in de praktijk, de kloof tussen willen en kunnen alsmaar groter wordt en meer frustratie dan inspiratie oproept.
• Steeds vaker worden dan thema’s ingebracht die te veel op afstand blijven en als ‘lauw’ of irrelevant ervaren worden. Steeds vaker zeggen mensen af, het wordt steeds moeilijker om nieuwe afspraken te maken en bloedt het eens zo inspirerende initiatief langzaam dood.

Door Intervisie te relateren aan de essentie van Ubuntu wordt dit voorkomen en wordt een voortschrijdende verdieping en zinvolheid van Intervisiebijeenkomsten bevorderd.

Ubuntu

Ubuntu is het diepgeworteld (Afrikaans) mensbesef dat zich niet exact laat vangen in een vorm, laat staan in een methodiek. Als er al een mogelijkheid is om Ubuntu te omschrijven, dan komt deze fundamentele visie op mens-zijn het meest dichtbij: “Ik ben omdat wij zijn!” De essentie van mens-zijn, menselijk zijn, in relatie tot (alle) anderen wordt continu belicht als ‘voorgrond’. Dit ‘in relatie zijn’ is geen streven; dit is ons menselijk relationele fundament. Door Intervisie te verbinden met Ubuntu, wordt dit interactionele aspect ook het hart van de collegiale consultatie. De Intervisiegroep is dan echt de plek waar we veilig onszelf kunnen zijn, samen kunnen reflecteren op ‘wat is en nodig is’, voor onszelf, ons team, onze organisatie, onze cliënt en zijn sociale context en daarmee voor de samenleving. Een plek om met wederzijds respect onze verschillen te ervaren. Hoe kunnen we leren van elkaar? Hoe kunnen we elkaars wijsheid, onze rijke levenservaringen toelaten in ons (werk)leven? Hoe mogen we ‘fouten maken’, hiervan leren en elkaar helpen? Om dit vorm te geven in de praktijk is wel een andere, inclusieve, manier van kijken naar professionalisering vereist.

Het eigene van Ubuntu Intervisie

Zowel bij de start van Intervisie als bij de verdere uitvoering ervan, worden een paar uitgangspunten heel specifiek in het licht gezet. Er wordt voortdurend en zeer expliciet aandacht gegeven aan:

• Betrokken besluitvorming, waarbij ieder lid van de Intervisiegroep via de Sociocratische Dialoog zich uiteindelijk committeert aan de gezamenlijke doelen die in relatie staan tot de waarden van de organisatie IN zijn context. Hiermee wordt een basis gelegd voor het werken in Intervisiegroepen – en de daaruit volgende afspraken en consequenties – waarop voortdurend voortgebouwd kan worden.
• De waarde van verschillen, met name in hoe de diverse deelnemers het liefst willen leren en daarnaast ook de verschillen die als ‘lastig’ ervaren worden, die de mogelijkheden bieden om diepgaand te leren.
• De waarde van ‘om hulp vragen’ die anderen de gelegenheid biedt om ‘van betekenis te zijn’, waardoor niet alleen de aanwezige kennis en kunde van het team benut wordt, maar vooral het lerende vermogen steeds meer vergroot wordt.
• De bewustwording van de relatie tussen ‘incidenten’, werkvragen en –problemen, en maatschappelijke thema’s, waardoor de ingebrachte casuïstiek in een breder kader gezet kan worden en de opbrengst van de bespreking ervan een grotere impact kan hebben.
• Het besef dat een splitsing tussen het persoonlijke zelf en het professionele zelf onmogelijk is waardoor het werken met professionele vragen ook verdiepend is voor persoonlijke ontwikkeling van alle betrokkenen.
• Tot slot zal het concrete resultaat altijd worden bekeken van de met elkaar verbonden domeinen ‘E.P.O.S.’
  • Wat heb ik op Existentieel gebied geleerd over mijzelf?
  • Wat heb ik geleerd als Professional?
  • Welke wijsheid kunnen we als team gezamenlijk bijdragen aan het hart van onze Organisatie?
  • Welke betekenis heeft deze bijeenkomst en wat we geleerd hebben voor onze klant/cliënt en zijn sociale context en daarmee onze Samenleving?

Opleidingscoordinator en aanwezig bij elke module: Annette Nobuntu Mul 

15 januari 2025 Module S2​ van epoS: We are because the planet is: De Rechten voor de natuur!  o.l.v. Jessica den Outer.

Op deze ochtend zullen we stilstaan bij Rechten van de Natuur. Rechten van de Natuur is een transformatief instrument: een juridisch en filosofisch concept waarin de Natuur niet meer als eigendom, maar als eigen rechtspersoon wordt benaderd. De Natuur krijgt door middel van menselijke voogden een stem in onze samenleving. Daarmee kan de Natuur zelf opstaan voor haar belangen. Net zoals een bedrijf dat kan. Het is volgens de Verenigde Naties de snelst groeiende juridische beweging van de 21e eeuw. 

Hoe kunnen we vanuit het gedachtegoed van Ubuntu integraal leren kijken naar de natuur in plaats van gefragmenteerd? Hoe kunnen we leren van de natuur en haar gemeenschappen? En hoe kan dit ten slotte bijdragen aan het anders voeren van de dialoog en besluitvorming over natuur? Jessica den Outer neemt je mee op een wereldreis waarin de Rechten van de Natuur worden besproken: van de diepe jungle in Colombia en de heilige rivieren in Bangladesh tot rivier de Maas.  

In deze ochtend zullen de volgende thema's aan bod komen: 

• Reflectie op onze persoonlijke relatie met 'de natuur' 
•  Lessen uit inheems gedachtegoed 
•  Praktische buitenlandse voorbeelden van Rechten van de Natuur 
•  Wat jij als burger kan doen voor ecologische rechtvaardigheid 

Boek 'Rechten voor de Natuur' (maart 2023, Lemniscaat) kan besteld worden bij de lokale boekhandel of via het platform YouBeDo, waarbij een percentage van het verkoopbedrag naar een goed doel naar keuze gaat: https://www.youbedo.com/boeken/rechten-voor-de-natuur-9789047714439 

Jessica den Outer (1996) heeft een achtergrond in milieurecht en is sinds 2017 betrokken bij de internationale beweging voor Rechten voor de Natuur. Den Outer schreef mee aan internationale rapporten van de Verenigde Naties over dit onderwerp. In Nederland pleit zij voor erkenning van Rechten voor de Natuur en is zij bijvoorbeeld een van de initiatiefnemers achter de Maas in de Wet. In het voorjaar van 2023 verscheen haar boek ‘Rechten voor de Natuur’ (Lemniscaat) waarin zij de verhalen achter wereldwijde voorbeelden van Rechten voor de Natuur vertelt. Op 21 maart 2024 werd ‘Stichting Rechten van de Natuur’ gelanceerd waarmee ze de burgerbeweging voor dit onderwerp nog meer op gang brengt. Voor haar inzet voor natuur behaalde zij meerdere prijzen, waaronder het Duurzame Lintje in 2023. In 2019 werd den Outer als één van de jongste experts op dit gebied aangewezen door de Verenigde Naties. ​