Andries Baart
Prof. Dr. Andries Baart is als 'deelgevende docent' verbonden aan de Opleiding "Ubuntu & Leiderschap"
Andries Baart houdt zich intensief bezig met presentie. Kenmerkend in de presentie-filosofie en de daarbij aansluitende praktijken is de gerichtheid op het scheppen van rechtvaardige en liefdevolle menselijke verhoudingen, met name waar mensen onaanzienlijk, arm, ‘sociaal overbodig’, doodziek of ‘hopeloos’ zijn; de professionele inzet van presentiebeoefenende geestelijk verzorgers en andere mensgerichte beroepskrachten uit de brede sector van zorg, welzijn, verpleging en dienstverlening staat in het kader van menselijke bewogenheid en liefdevolle bekommernis. Daarmee onderscheidt de presentie zich bewust en scherp van wat momenteel de hoofdstroom is in de verzakelijkte, marktgerichte en op productie georiënteerde zorgverlening. De inzet van de presentie-beoefening is de mens, zijn waardigheid, zijn kostbaarheid en zijn verlangen naar geborgenheid. Deze oriëntatie heeft diepe wortels in het christelijke, en met name katholieke sociale denken en de katholieke moraaltheologie. Maar ook daarbuiten, zeker ook in de humanistische traditie, zijn daartoe sterke aanzetten te vinden. De presentie-beoefening richt zich op professionals (in en buiten de kerken en levensbeschouwelijke organisaties) maar zeker ook op vrijwillig(st)ers.
In de presentiebeoefening wordt er gestreefd naar ‘er zijn met’ en zo ook ‘er zijn voor’ de behoeftige ander die aangewezen is op (professionele) hulp en steun. Dat geschiedt allereerst door het tot stand brengen van aansluiting bij en afstemming op de leefwereld en levensloop van de ander en het aangaan van een relatie die zowel weldadig is als richting geeft aan de gezochte hulp en steun. Presentie biedt hulp, steun en zorg in de vorm van een werkzame, effectieve bekommernis die het verhaal en leven van de ander helpt te verstaan en verder te brengen. Ze geeft de hulpzoekende daarbij de erkenning en steun dat h/zij, hoe anders ook, voluit in tel is, geëerd wordt en een gerechte maatschappelijke positie mag innemen. Presentie bevordert dat de ander tevoorschijn kan komen, het beste van zijn of haar mogelijkheden waar kan worden en wenst daarbij niemand af te schrijven. Vaak wordt presentie gekenmerkt door een voorzichtige en aandachtige traagheid van werken die ruimte geeft aan wat zich niet maken of afdwingen laat, waarbij presentie durft te verdragen wat niet kan en blijft bij wat niet goed komt.
De presentiebeoefenaar biedt behalve de eigen (professionele) expertise en competenties ook zichzelf aan. Dat gebeurt transparant en methodisch. De presentiebeoefening start vanuit een latende modus, maar is uiteindelijk een praktische, competentievergende en professionele manier van doen waarin menslievende zorg (zoals Annelies van Heijst dat noemt) en hoogwaardige vakbekwaamheid hand in hand gaan. Het is een manier van doen die slechts verwezenlijkt kan worden met gevoel voor subtiliteit, vakmanschap, met praktische wijsheid en liefdevolle trouw. Hoewel deze manier van doen op het eerste gezicht misschien niet opzienbarend lijkt, is ze dat wel.
Presentie is in Nederland op de kaart gezet door Andries Baart met zijn opus magnum Een theorie van presentie in 2001 en sindsdien zijn deze theorie en de daarbij behorende praktijk van hulp en zorg geven in vele tientallen artikelen, boeken, dissertaties, veldonderzoeken en veldexperimenten, alsook in cursussen en trainingen nader uitgewerkt, onderzocht en overgedragen. Dat geschiedde in tal van sectoren en op een zeer breed veld van pastoraat en geestelijke verzorging, en vooral van zorg, welzijn en dienstverlening. Inmiddels heeft presentie zowel in het werkveld als in het beroeps- en academisch onderwijs in Nederland en Vlaanderen vast voet aan de grond gekregen. Momenteel loopt er een tiental onderzoeken waarin specifieke toepassingen van de presentie worden bestudeerd.
(Voor een meer uitgewerkte maar nog altijd beknopte beschrijving zij verwezen naarwww.presentie.nl).
