Columns

Stemmen

Stemmen willen gehoord worden. Zo is dat nu eenmaal.
Ken je dat stemmetje in jezelf dat zegt ‘je mag nu niet
lachen’ of ‘je mag straks niet huilen’? Juist, je weet precies
welk boemerangeffect er dan in je hoofd plaatsvindt.
Ongehoorde stemmen imploderen of exploderen. Op
elk niveau, van persoonlijk tot mondiaal. Stemmen en
gevoelens die lange tijd zijn ontkend komen op depres-
sieve of op agressieve manier naar buiten met vaak een
repressieve psychiatrische of justitiële aanpak als gevolg.
Indien ze dan opnieuw ‘bestreden’ worden, dreigt een
pathologisch patroon. Hetzelfde zien we in georganiseerde
groepen, van voetbalrellen tot demonstraties. Maar ook in
het hoge ziekteverzuim in bedrijven, uitingen van discrimi-
natie en de eenzaamheid van zowel jongeren als ouderen.
Interessant is of we deze thema’s zien als individuele, op
zichzelf staande problemen of als een signaal binnen een
systeem en samenleving: een verwrongen roep om gehoord
te worden met een diep verlangen om erbij te horen en van
betekenis te zijn. Want deze fundamentele behoeften aan
meaning and belonging gelden voor ieder mens, overal ter
wereld.

‘Alle betrokkenen om de tafel'

Zitten we momenteel in een golf van vervreemding of in een
sterk emancipatorische tsunami? Ik weet het niet precies.
Opvallend is wel, dat de media na ieder praatprogramma
met een zich achtergestelde groepering ontploffen, dat we
massaal schreeuwen om een herwaardering van ‘de menselijke
maat’, dat velen nog leven met de niet erkende pijn van het
koloniaal verleden en dat iedere stem die onvoldoende gehoord
wordt een politieke partij opricht. We kunnen het zien als de
kracht van de democratie en gespecialiseerde expertises,
maar ook als een zorgwekkende gestolde versplintering met
kloven en polarisering tot gevolg. Binnen de zorg, als voorbeeld,
zien we heel duidelijk ook de keerzijde van gefragmenteerd denken.
We hebben voor iedere kwaal en doelgroep een specialisatie:
jeugdzorg, ouderenzorg, gehandicaptenzorg, verslavingszorg
en ga zo maar door. Vervreemd van onszelf en uitbesteed aan
instanties. Als we de menselijke maat weer zoeken, laten we
dan de ‘zorg voor elkaar’, van mens tot mens, in familie en
gemeenschap weer omarmen en dan ja, mét de acceptatie van
de niet-maakbaarheid van het leven. Alle betrokkenen om de tafel,
die allemaal een steentje bijdragen aan de oplossing van het
aanvankelijk geïndividualiseerde probleem. De tekst ‘it takes a
village to raise a child’ onder ieder plaatsnaambordje zou weleens
het krachtigst uitgebeelde beleidsstuk kunnen zijn voor iedere
gemeente. Sociaal domein heet dan gewoon weer ‘de buurt’.
Alleen zij die geld verdienen aan het vermarkten van de zorg
zullen dit niet zo’n goed idee vinden.

Ook organisaties zijn druk doende om uit te vinden wat ‘nieuw
en verbindend leiderschap’ betekent. Vaak in dure cursussen,
terwijl veel antwoorden en draagkracht verkregen kunnen worden
bij hun eigen medewerkers. Door bijvoorbeeld te luisteren naar hun
stem in plaats van naar de vaak té invloedrijke stem van de aandeel-
houders. Want verbindende leiders zien de organisatie niet langer
als een losstaande entiteit met winstbejag als hoogste doel, maar
als onderdeel van – en bijdragend aan – een inclusieve samenleving
en duurzame aarde.

In de samenleving zien we nog meer prachtige initiatieven van
betrokkenheid, zoals burgerberaden, als paddenstoelen uit de
grond rijzen. Laten we er allemaal zorg voor dragen dat ze niet
uitmonden in een bundeling geïndividualiseerde stemmen van
‘not in my backyards’ maar dat ze bijdragen aan een ‘eens voor
allen’. Hoe betekenisvol zijn dan alle stemmen. 

Juli / augustus 2021 | The Optimist NL