Columns

Spellen moet!

‘Mam, ik vervéél me.’ Het zal zo’n kleine dertig jaar
geleden zijn geweest, dat ik dit zeurende zinnetje zo
af en toe hoorde van mijn kinderen. Ik had toen natuurlijk
beter moeten weten: juist uit verveling, uit
de stilte, uit het niets, ontstaan de meest briljante
ideeën en creatieve initiatieven. Maar nee hoor, ik
ging mijn kinderen wijzen op alle mogelijkheden
die ze hadden: buiten spelen met andere kindjes,
samen een gezelschapsspel uit de kast pakken of het
lezen van een boek. Het was mijn goedbedoelende
houding van ‘spelen moet!’, die wellicht feilloos
allergisch werd opgepakt door mijn kinderen. Ze
keken me aan met een blik die zei ‘als jij de oplossing
weet, dan snap je ons probleem echt niet’. En
het zeurderige gedrag werd een spelletje an sich.
Kinderen adviseren om te moeten spelen is net zo
onzinnig als verlegen volwassenen de cursus ‘wees
spontaan!’ aanbieden. De opdracht vermorzelt de
intrinsieke motivatie.

Ook als voormalig relatie- en gezinstherapeute
maakte ik veel gecompliceerde problematieken
met spel spelende thema’s mee. In de negentiger
jaren was er een bekende Britse psychiater: Robert
Laing. Van hem leerde ik de essentie van wat spel
en spelen in families kan betekenen: ‘Ze spelen
een spel. Ze spelen het spel, dat ze geen spel spelen.
Als je niet meespeelt word je verstoten, als je wel
meespeelt word je gek...’

'Zelf moest ik nooit, maar mócht het
en ik houd er zielsveel van'

Spelen en spellen. Eén letter kan het verschil maken.
We vinden het belangrijk, dat onze kinderen
weer meer buiten gaan spelen. Buiten spelen om
meer de natuur te ontdekken, samen te spelen en
de creativiteit te verbinden met empathie. Tegelijkertijd
willen we ook dat kinderen weer meer gaan
lezen. Organisaties werken al samen in zogeheten
‘leescoalities’ en ‘leesoffensieven’. Die termen lijken
helaas meer op voorbereidingen van verschrikkingen,
zoals aanslagen en oorlogshandelingen dan de
beoogde stimulans om te genieten van het lezen.
En de jeugd? Die zit massaal gefocust te gamen met
Minecraft, Need for Speed of Final Fantasy. Gevangen
in een behoefte-manipulerende-verslaving:
spelen moet!
Maar nu zijn er slimme programmamakers die
via games jongeren willen stimuleren om, spelenderwijs,
meer te gaan lezen. Prima, ik juich ieder
stimulerend initiatief toe.

Zelf moest ik nooit lezen, maar mócht het en ik
houd er zielsveel van. Ik houd van verhalen en van
de schoonheid van taal. Zo kan ik er maar niet aan
wennen hoeveel taalfouten veel jongeren maken.
De d’s en de t’s door elkaar, de armoedige verengelsing
– alles heeft tegenwoordig ‘impact’- wat dan
weer wordt uitgedrukt met ‘ik besef me’ in plaats
van ik besef. Hilarisch is het soms wel om te lezen
als iemand moeder wil verassen met haar verjaardag:
dat is nog eens een verrassing!

Waarom de taalverwaarlozing me zo raakt? Het
heeft voor mij te maken met empathie, het dieper
begrijpen van de betekenis van woorden. Én met
respect, de schoonheid van de taal erkennen. Mijn
pleidooi zou dus zijn: spellen moet!
Eh... moet dat nou persé? Ja, precies hierom moet
het per se. 

Juli/augustus 2023 | The Optimist NL