Columns

Nomaden

‘Ik voel me thuis in alle landen. Ik sta niet stil. Ik
heb een grenzeloos gevoel. Ik heb mijn eigen weg gevonden.
Ik draag het water naar de zee. Dat is mijn
doel, Ik ben geboren als een zwerver. Ik ben maar
even hier. Ik stroom door de eeuwen heen, langs
steden en kastelen. Ik neem altijd afscheid en kom
nooit meer terug. En op het einde verlies ik mijzelf in
de zee. Ik, ik ben een rivier!’

Hoe mooi zingt en beschrijft Stef Bos de essentie
van de stroom van ons bestaan. Zoals de Zuid-
Afrikaanse filosoof Mogobe Ramose ook Ubuntu
omschrijft: de stroom van ons bestaan. In een
doorlopende en onlosmakelijke verbondenheid met
onze voorouders, onze medemens, Moeder Aarde
en onze nog niet geborenen. Zouden ergens in ons
menszijn de genen van onze voor- voorouders nog
diep verscholen zitten?

Wat we weten is dat wij mensen miljoenen jaren
al reizend en trekkend hebben geleefd. Als jagers,
als nomaden. Alleen met elkaar en in nauw afgestemde
samenwerking konden we overleven en
leefden we. Pas tienduizend jaar geleden gingen
we boeren: we namen bezit van stukjes en stukken
land en de concurrentie van bezit en groei
was geboren. En wie de ‘sleutel van de graanschuur’
bezat betrad de hoogste tree van de ladder
in de hiërarchie.

Granen, groenten, goden, geloven en grenzen: tot
op de dag van vandaag voeren we om deze G5 oorlog.
Vanuit een eeuwenlange overtuiging dat ‘wij’
het uitverkoren volk zijn, dat ‘wij’ andere volkeren
mogen uitbuiten, de aarde kunnen uitputten en
dat wij, met al onze verworvenheden en de angst
om deze te verliezen, de grenzen mogen sluiten.
In hoeverre zijn we menselijk door alleen onszelf
te willen beschermen? Vervreemd van elkaar
en onmenselijk geworden door de ander buiten
te sluiten?

Wat is menselijk, noodzakelijk,
rechtvaardig, natuurlijk en nodig
om het bestaan van ons allen te
redden?

Zouden dat niet de fundamentele vragen
moeten zijn, waarover politici en beleidsmakers
zich met elkaar buigen?

We leven in een tijdperk met unieke mogelijkheden.
We beseffen steeds meer dat we het voortbestaan
van onze mensheid zelf aan het bedreigen
zijn, maar tegelijkertijd groeit het besef dat wij
mensen het tij nog kunnen keren: het antropoceen,
de bewuste mens aan zet. Wellicht is de term voor
het nieuwe tijdperk, het symbioceen, nóg toepasselijker:
het bewustzijn dat we zowel in humanitair
als in ecologisch opzicht allemaal met elkaar
verbonden zijn.

Ondertussen zien we wereldwijd 108 miljoen
mensen op de vlucht, uit noodzaak, uitgestoten
en bedreigd.

Mijn hoop is gericht op de jongeren. Van
studentenprotesten inzake klimaat en oorlogen tot
een nieuwe generatie dertigers, die elkaar digitaal
internationaal opzoekt om te netwerken en tracht
samen te werken aan een rechtvaardige, duurzame
en inclusieve wereld: de ‘digital nomads’. De jongeren,
die protesteren tegen de vastzittende systemen
en (wereld)orde. Het is een schreeuw om (inter)nationaal
verbindend leiderschap en voorbeeldgedrag
vanuit de politiek in plaats van enkel de politie te
steunen met het in toom houden van ‘geweld’. De
schreeuw om vrijheid, gelijkheid en broederschap
voor iedereen, mens en natuur: de essentie van
sociale democratie!

Natuurlijk is er de verleiding om te verzuchten:
‘Er moet wel nog heel veel water door de rivier stromen’,
maar het echte besef is ‘wij, wij zíjn rivieren!’
Laten we weer trekken en stromen, met het opgeven
van onnodig bezit en het besef dat we elkaar én
Moeder Aarde nodig hebben om te leven.

Juli/augustus 2024 | The Optimist NL