Columns

Droombeeld

‘Wat wil je later worden als je groot bent?’ Wie
kreeg als kind die vraag niet? Gevolgd door een
bijbehorende wens, verbeelding en gevoelens. Wij
– Nederlandse naoorlogse kinderen en pre-millenials
– creëerden een droombeeld. Een toekomst,
die vanuit vrijheid en een wereld van ongeremde
mogelijkheden ingevuld werd. We wilden stervoetballer
worden, piloot of schooljuf, brandweerman
of dokter. En hoe onbetaalbaar fijn was het als ouders of
andere invloedrijke opvoeders met ons mee fantaseerden
over onze droom? Het ging erom dat wij
in onze wensen, talenten en mogelijkheden gingen
geloven. Een gouden, maar ook luxe combinatie
van willen, kunnen en kansen, aangesterkt door
een sterke verbeeldingskracht.

Harrie Jekkers zong het in 1994 al zo mooi: ‘Je
moet vliegen in je dromen om later van de grond te
kunnen komen.’ Ik vind het nog steeds een mooie
variant op ‘als je altijd met beide benen op de grond
blijft staan kom je nooit een stap verder’.
Het liedje, de spreuken, de vragen en zinnen. Ze
illustreren zo helder dat we allemaal perspectief
nodig hebben om te kunnen leven. Een perspectief
waarin we onszelf én onze volgende generaties kunnen
zien in veiligheid. Erbij horend, en waarin we
allemaal van betekenis kunnen zijn. Want een leven
zonder perspectief en betekenis is leeg en een leven
zonder erbij te horen is ondraaglijk.

‘Wie de jeugd heeft, heeft de toekomst’, is een
bekend gezegde. Maar misschien wordt dit inmiddels
te eenzijdig benadrukt met talenten (kunnen)
en motivatie (willen) van de jeugd, in plaats van
de huidige omstandigheden te belichten. Kansen
staan onder druk en toekomstperspectieven die wij
hen nalaten zijn zorgwekkend: een fundamentele
​humanitaire en economische ongelijkheid, landen
in oorlog en een zeer bedreigde aarde door klimaat-
verandering en afnemende biodiversiteit. En zelfs
dan houdt ons nalatenschap nog niet op. Want
op mondiaal niveau hebben onze voorouders in
koloniaal opzicht ‘het zuiden’ uitgebuit, net zoals
wij nu de aarde nog steeds uitbuiten.
Hoe diep zijn wij gezonken als we vluchtelingen,
die de gevolgen van onze intergenerationele uitbuiting
willen ontvluchten, nu laten verdrinken?

'Welke voorouder wil ik zijn?'

De primaire vraag ‘wat wil je later worden?’ zal
meer en meer vervangen moeten gaan worden door
een basaler ‘waar wil en kun je veilig zijn?’. En het
antwoord ligt zeker niet alleen bij de jeugd, maar
allereerst bij ons: ouders, groot- en overgrootouders.
Wil het gezegde ‘wie de jeugd heeft, heeft de
toekomst’ nog toekomst hebben, staat nu dé cruciale
vraag centraal ‘welke voorouder wil ik zijn?’.

In de transitie van ‘wat wil ik worden?’ naar
‘welke voorouder wil ik zijn?’, is het tegelijkertijd
noodzakelijk dat we onze kinderen, in opvoeding
en educatie gaan meenemen in een ander mens- en
wereldbeeld. Niet de piramide van Maslow met
zelfontplooiing als hoogste levensdoel zal het
levensbaken zijn, maar een ‘Ubuntuïstische’ vulkaan,
waarin we onze talenten, medemenselijkheid,
compassie en solidariteit inzetten voor de wereld.
Voor de toekomst van alle kinderen.

Maar voordat we dat kunnen, zullen wij als
(groot)ouders eerst in alle nederigheid in de spiegel
van het verleden moeten kijken. We zullen eerst
moeten erkennen dat het neoliberale en kapitalistische
systeem ecologisch en humanitair misdadig
uit de hand is gelopen. Pas dan mogen we dankbaar
zijn als we nog de kans krijgen om op een rechtvaardige,
solidaire en verantwoordelijke manier
bij te dragen aan het herstel van een inclusieve en
duurzame wereld. Niet straks maar nú! 

Mei/juni 2023 | The Optimist NL