Blog
Opsoek naar Ubuntu in Verkiezingstijd | 9/27: Wonen
‘Hoe is het met je moeder?’ Het was één van de eerste vragen die Nomalungelo ‘Gladys’ Sotyingwa-Pango, eigenares van Lungi’s B&B in Khayelitsha (Zuid-Afrika), mij altijd stelde. Ze ziet mij als ‘bloodsister’ en dus behoorde mijn moeder (zij is helaas drie jaar geleden overleden) ook tot haar familie. ‘Ndyaphile nam, enkosi: Goed, dank je wel voor de vraag. Ze woont nog op zichzelf’, antwoordde ik jaren geleden met trots. Gladys reageerde helemaal verschrikt: ‘Woont ze dan helemaal alléén?’ Ze leerde me, vanuit welk mens- en wereldbeeld, we naar een vraagstuk, situatie of probleem kunnen kijken. En hoe wij in Nederland naar ‘wonen’ kijken: vanuit een individuele vrijheid, behoefte aan privacy en als een mogelijke financiële investering.
Gladys heeft me geleerd, wat Masakhane betekent: Let us build together. Dit ‘samen bouwen’ betekent veel meer dan het bouwen van stenen huizen. Het is onlosmakelijk verbonden met allereerst ‘dakloosheid beëindigen, sociale cohesie en gezondheid’. Wie ooit in Khayelitsha is geweest weet, met onze westerse bril op, dat ‘wonen’ een andere standaardnorm heeft dan onze woningen. Maar in Khayelitsha is de sociale cohesie, de community die voor elkaar zorgt, van meer dan groot belang. En problematische gezondheidsitems als eenzaamheid en depressie, zoals wij dat kennen, komen nauwelijks voor. Nelson Mandela zag wonen als een bestaansrecht: er volgde een wet met veel subsidies om iedereen een stenen huisje, de zogenoemde ‘Mandela-huisjes’ te garanderen. Voor ons moeilijk te begrijpen, maar diegenen in de townships, die geen huisje hadden en er een kregen, verhuurden het huisje aan familieleden, die van ver kwamen en zodoende ook konden wonen. Van de huur werd geleefd, wij zouden het een weg naar bestaanszekerheid noemen.
Voor de duidelijkheid, het gaat mij nu niet om de materiële kwaliteit van wonen, maar om de basisfilosofie van samenzorg en leven. Dat gezondheid en sociale cohesie niet los te zien zijn van wonen. Het gaat erom om wonen te zien als een mensenrecht in plaats van als een verdienmodel. Om de medeverantwoordelijkheid en solidariteit, waarbij de daklozen voorrang hebben op diegenen die vanuit een ‘dak boven het hoofd’ graag naar een andere woning zouden willen.
Wonen, het is één van de belangrijke speerpunten in de aankomende verkiezingen. De meeste partijen hebben wonen, de woningnood, de woningcrisis hoog op de agenda staan. Niet voor niets. Veel burgers in onze samenleving, vooral daklozen, statushouders, studenten en jongeren die willen ‘doorstromen’ kunnen maar moeizaam of zelfs niet een woning vinden. Ze zijn dus zeer benieuwd, welke politieke partijen wonen hoog op de agenda hebben staan. We kunnen het rijtje zó vinden op internet: D66, PvdA/GL, SP, PvdD, CU, Denk en Bij1. Maar D66 en PvdA/GL omarmen een speciale aanpak die in Finland zeer veel succes heeft: Housing First.
Het is m.i. zeer interessant om heel diep op de succesvolle aanpak van Housing First in te gaan, maar in de volgorde NVCA (Noodzaakbeleving, Visie, Competenties en Aanpak) wil ik graag de Noodzaakbeleving en de Visie belichten. Door ongeacht het woningtekort te kiezen voor Housing First komen er heldere afspraken over de opgave en de oplossingen. En wordt de noodzakelijke samenwerking tussen relevante partijen (gemeente, zorginstellingen en corporaties). Housing First heeft als visie en doel: Dakloosheid beëindigen, sociale inclusie bevorderen en gezondheid verbeteren. Deze gedeelde noodzaakbeleving en integrale visie is cruciaal. Niet van het probleem uitgaan maar van de vraag: wat willen we en wat kunnen we samen, met als antwoord: het is mogelijk als we willen. Het gaat dus om prioriteiten stellen en samenwerken. Het gaat om de wens te visualiseren in plaats van het probleem te blijven benoemen of nog gevaarlijker: een doelgroep, zoals bijvoorbeeld migranten, de schuld te geven.
We zouden het woord GROW als ezelsbruggetje kunnen gebruiken: Wat is het Gewenste doel? Wat is de Realiteit? Wat zijn de Opties, uitgaande van het gewenste doel inclusief de realiteit, die wij afzonderlijk en gezamenlijk zien? Wat gaat Wie Wanneer doen met behulp van Wie? Het thema wonen vereist dus een prioriteit, een visie vanuit mensenrechten, solidariteit, sociale inclusie, gezondheidsperspectief en duurzaamheid. En dan is het mogelijk als we maar willen! Nu gaat het om wonen, maar in de kern geldt deze volgorde van Noodzaak, Visie, Competenties en Actie ook voor onze allerhoogste woningnood, zeker voor onze volgende generaties: onze woonplek op aarde! Het fantastische project Housing First wordt al in Amsterdam toegepast, maar verdient een fundamenteel, landelijk politiek standpunt. D66 , PvdA/GL , CU en BIJ1 omarmen deze integrale visie en komen hiermee het dichtst bij de Ubuntu filosofie.
We zien gelukkig ook al prachtige burgerinitiatieven, die wonen, leven, sociale cohesie, samenwerking en medeverantwoordelijkheid als basisuitgangspunten hebben, maar boven alles: medemenselijkheid en waardigheid. Te denken valt aan: Ubuntu Safehouses in Deventer en omgeving, voor mensen die re-integreren in de samenleving met de samenleving: Met aandacht voor de verbindende schakels van huisvesting, financiën, sociaal functioneren, psychisch functioneren, praktisch functioneren, herstel, lichamelijk functioneren, dagbesteding, persoonlijke verzorging en zingeving sámen met de familie en andere betrokken buren.
Een ander voorbeeld van ‘anders wonen’ in het licht van wonen, gezondheid en sociale cohesie is het Ubuntuplein Zutphen: samen wonen zorgen voor vandaag en morgen. Met een natuurlijke mix van koopwoningen, vrije sector huurwoningen en sociale huurwoningen. Ook een mooi voorbeeld is Geworteld Wonen in Rijswijk (Z-H) Niet te vergeten alle initiatieven in het sociale domein vanuit ‘mienskip’ en ‘naoberschap’. Kent u bijvoorbeeld het Ubuntuhuis in Utrecht ? En daar waar wonen en sociale cohesie en duurzaamheid helemaal prachtig samenvallen zien we in Ecodorp Boekel en de Leef- en Groeihoeve.
Als we denken aan de onlosmakelijke verbinding tussen wonen en werken zouden ook werkgevers een belangrijke rol kunnen spelen in het mee zorg dragen van zoeken naar een woning. Het gaat niet alleen om doen, maar eerst om het besef van medeverantwoordelijkheid en betrokkenheid. Een aantal decennia geleden zorgden ziekenhuizen ook nog voor ‘verpleegstersflats’. In veel gezinnen woonden grootouders ‘in’ en woonden studenten bij een hospita op kamers. We hoeven niet altijd terug naar vroeger, maar misschien wel terug naar een basis: de wil om voor elkaar te zorgen, zodat niet alleen iedereen een stenen huis heeft, maar zich welkom en veilig thuis voelt in een woon- en leefomgeving. En dat lukt nooit in een ‘vrije markt’.
In de kern is het succesvolle project en zijn de diepgewortelde uitgangspunten van HousingFirst op een vergelijkbare manier toepasbaar m.b.t. onze allergrootste woonzorg: onze planeet: Ongeacht alle obstakels, het aangeven van de planetaire grenzen en afgesproken klimaatdoelen als topprioriteit stellen en inzetten op de noodzakelijke samenwerking, nationaal en internationaal. Het is mogelijk als we wíllen!
GroenLinks-PvdA , D66 en Partij voor de Dieren zijn zoal die partijen. Maar dan hebben we u 22 november heel hard nodig om op de juiste partij te stemmen. Een partij, die wonen in huizen verbindt met wonen op aarde. In een veilige sociale zorgzame en duurzame omgeving voor iedereen. Dat kan alleen maar via samenzorg en solidariteit.
Tot morgen!
