Blog
Opsoek naar Ubuntu in Verkiezingstijd | 8/27: Migratie en Menselijkheid
Ukuhamba kukubona. In al die jaren reizend en verblijvend in Zuid-Afrika kwam ik de spreuk, in de spirit van Ubuntu, veelvuldig tegen. Boven deuren, op tegeltjes en woordelijk in ontmoetingen. In de steden, in de townships Ukuhamba kukobona betekent: ‘Als u langs komt gaan ramen open’. Het klinkt gastvrij, maar het is niet enkel bedoeld als liefdadigheid. Het gaat zeker om de gastvrijheid jegens de vreemdeling, hoewel woorden als ‘vreemdeling en illegaal’ niet zo worden benoemd en beleefd. ‘Als ik voor jou als ‘de ander zorg’ zorg ik voor mijzelf, omdat we in een groter geheel samen één zijn, ieder met zijn/haar eigen toegevoegde waarde voor elkaar. Eén van de beroemde gezegden van Desmond Tutu, om Ubuntu te doorvoelen, was: ‘When I dehumanize others, whether I like it or not, inexorably I dehumanize myself.’
Het gaat dus om het idee, dat jij als vreemdeling van toegevoegde waarde bent voor de gemeenschap. Hoe fundamenteel anders is het hoe wij in Nederland, zeker in de actualiteit, iedere ‘ander’ momenteel bejegenen. Zo vind ik het ronduit schokkend hoe vreemdelingenhaat wordt gevoed door partijen als de PVV: ‘Moeten we straks in Nederland ook een Gazastrook invoeren? We willen toch niet leven, omringd door AZC’s?’ Het zijn deze bewoordingen van een partij, waar de VVD niet meer voor terugschrikt om mee samen te gaan werken. Laat dat eens tot u doordringen. Natuurlijk moeten we ons zorgen maken om de migrantenstroom, maar het vraagt allereerst, in de dialoog, om migranten als mensen, als medemensen te zien en niet als een rattenplaag die bestreden moet worden. Of een aantal in nummers uitgedrukt.
Vervolgens worden mensen ingedeeld in hokjes: oorlogsmigranten, expats, internationale studenten, politieke en religieuze vluchtelingen om ze vervolgens te benaderen met de bril van ‘gelukszoekers’ die onze woningen en banen inpikken en onze bestaanszekerheid (om dat woord maar weer eens te gebruiken) op de tocht zet. Bij geen enkele genoemde crisis lijken we te willen ‘opgeven wat we hebben’, wie we dan ook zijn. Ieder voor zich, ik eerst, ons land eerst. En vooral de rechtse neoliberale politici spelen gretig in op de ‘angst voor verlies’ op korte termijn en wat ‘scoort’ er nu historisch gezien effectiever dan de vreemdelingenhaat, door ze als bedreigend te typeren.
Ik realiseer me heel goed, dat complexe maatschappelijke vraagstukken, zoals de migratie, in het hier-en-nu, zich noch laten bagatelliseren, noch op korte termijn opgelost kunnen worden. Maar ik geloof wel heilig in de menselijke weg, de poging om alle stappen met menswaardigheid te doen. Mogen we van weldenkende politici, naast een medemenselijke overtuiging en grondhouding, ook verwachten dat ze begrijpen, dat als je groeperingen, medemensen van vlees en bloed, op de eerste plaats niet menswaardig tegemoet treedt, dat deze mensen van de radar zullen verdwijnen richting een onderstroom? En we weten toch allemaal, dat de volgende generatie, die opgroeit in een ‘onderstroom’, een kweekvijver is voor extremisme? Of willen we dat in de toekomst gaan oplossen met ‘meer blauw op straat’?
Welke partij of partijleider met visie neemt ons mee in de geschiedenis. Het ontstaan van ons neoliberalisme: Het ik (en daarmee ‘mijn’ markt) voorop ten koste van de ander. Met die houding, met als inzet onze materiële welvaart, hebben we in het verleden volken uitgebuit (kolonialisme met een geïdealiseerde VOC-mentaliteit) én met exact diezelfde grondhouding de aarde. En dat doen we nog steeds! Wanneer gaan we inzien, dat we niet een aantal crises hebben, met een oplossing zoekend in een nieuwe structuur, maar dat al die crises samenhangen met maar één en hetzelfde gemis en dus noodzaak: solidariteit. En dat we dus een solidariteitscrisis hebben. Deze mentale transitie is binnen onze landsgrenzen al een enorme kluif, laat staan dat we mensen als mensen zien die afhankelijk bij onze grenzen aankloppen.
Geen enkel mens is voor zijn/haar ‘plezier’ op de vlucht, niemand van de in totaal 108,4 miljoen mensen wereldwijd. De aarde én de geopolitieke verhoudingen schreeuwen om een evenwichtig en rechtvaardig herstel. Als wij als Nederland en als Europa niet mensen in oorlogsgebieden, landen met schendingen van mensenrechten of klimatologische rampen op korte termijn kunnen beschermen zullen we ze uit humanitaire overwegingen moeten opvangen met een vergaande solidariteit in Europa. In plaats van ze, met een afgekocht winstgevend economisch model, mensonterend aan de Tunesische grens te laten creperen. En als de spreiding in Europa al moeizaam verloopt, dan zullen we ze met een morele kompas en solidaire spreiding moeten opvangen in Nederland. Als dat vrijwillig niet kan, dan zal er een spreidingswet moeten worden ingevoerd. En zelfs dan...zijn er partijen tégen: VVD, PVV, SGP, FvD, JA21 en BBB . Hoe diep zijn we als ‘beschaving’ gezonken.
D66 , BIJ1 en GroenLinks-PvdA zijn vrijwel de enige partijen, die zich actief inzetten om migranten niet te zien als ‘last’ maar als mensen met een meerwaarde voor onze samenleving en voor henzelf een rechtvaardige en menswaardige poging om te kunnen integreren. De invulling van duizenden vacatures en het gevoel van ‘meaning and belonging’: erbij horen en van betekenis zijn! Om te beginnen gaat het dus niet alleen om dé oplossing, maar om de humane grondhouding, een intentie en oprechte zoektocht. Zoals met veel problemen hebben we ‘voorbeeld en succes story’s’ nodig. Dan kijken we naar onze lijsttrekker van de VVD, mevrouw Dilan Yesilgöz. We zouden kunnen denken, wat een prachtig voorbeeld van ‘vluchteling tot wie weet premier’. Maar dan is het toch niet te bevatten, dat uitgerend zij, zo tégen migratie is, met grenzen dicht. Niemand de kans willen bieden die zij zelf in ons land genoten heeft. Ik kan maar één ding bedenken: een afschuwelijk staaltje van ‘ik heb gewonnen, desnoods ten koste van anderen’.
Om concreet van uitzoomen naar inzoomen te gaan: De stad Deventer, met D66-er Ron Konig als burgemeester, vangt naast de bestaande AZC al bijna een jaar lang 180 vluchtelingen, vanuit Ter Apel, op. Niet enkel de opvang met ‘brood, bed, bad’. Er is een organisatie Bureau de Werkvloer (Laura Faber en Sanne Terlouw) die zich van begin af aan met bezieling heeft opgeworpen tot initiatiefnemers van de ‘ontmoeting en acties’. Hun motto is: ‘Inclusie begint met samen dóen!’ Samen met de Gemeente Deventer, Saxion HS Deventer, Deventer Schouwburg en vele vrijwilligers delen ze op veel gebieden ‘aandacht en hoop’ aan alle vluchtelingen. Hoe? Door ze te zíen als mensen, naar de kapper gaan, excursie naar Musea in Amsterdam, leren fietsen, hout hakken, en zeker ook de Nederlandse taal leren met elkaar. Onlangs is er een super schoolgebouw geopend, met subsidie van de gemeente en de inzet van vele bevlogen vrijwilligers (Van ‘not in my backyard naar ‘wat kan ik doen om te helpen?’) Kortom: Waar een wil is is een weg. Niet: waar een wil is is een wet, die komt later.
Natuurlijk waren er angsten, weerstanden en sceptische houdingen bij organisaties en stadsgenoten. Maar een vliegwieleffect van positivisme, geloof, discipline en het delen van positieve ervaringen maakte het onmogelijke mogelijk. Lees hier het artikel van MaatschapWIJ en geniet.
Afgelopen dinsdagavond stelde de Deventer Schouwburg haar deuren open. In een ontroerende bijeenkomst onder leiding van Bright Richards van New Dutch Connection vertelden vijf vluchtelingen, van Jemen, Turkije tot Syrië en Rusland, hun persoonlijke vluchtverhaal en hun droom qua werken. Aan de zaal werd gevraagd: wie zou ingangen weten, een netwerk hebben, willen helpen? Fundamenteel ging het om wat wij als mensen allemaal in ons leven nodig hebben: iemand die je (talent) ziet, je een kans geeft, obstakels helpt wegnemen en een podium biedt. Meer dan vijf mensen in de zaal, inwoners uit Deventer, stonden op! Bijna geen enkele partij durft ‘de waarde van migranten voor onze samenleving op korte én langere termijn’ in het verkiezingsprogramma aan, behalve D66: migranten concreet de hand reiken middels arbeid. Nelson Mandela zou zeggen: ‘Overcoming poverty is not a gesture of charity, it is an act of justice. It is the protection of a fundamental human right, the right to dignity and a decent life.’
Tot morgen!
